งานวิจัย "หนังสือโป๊ตลาดล่าง: ความรู้ มายาคติ และจินตนาการในเรื่องเพศ" โดนแบนโดยศูนย์หนังสือจุฬา ทำให้หาอ่านได้ยาก เอามาเผยแพร่ ถ้าใครอยากอ่านซื้อได้ที่ศูนย์หนังสือธรมมศาสตร์
ประสบการณ์ปิดลับ - เปิดเผยจากงานวิจัย “หนังสือโป๊ตลาดล่าง
การทำงานวิจัย “หนังสือโป๊ตลาดล่าง” ไปพร้อมกับ “ประวัติศาสตร์เพศวิถี” เป็นประโยชน์ในการทำความเข้าใจเรื่องเพศในสังคมไทยอยู่มาก เพราะได้เห็นการคัดสรรในกระบวนการนำเข้าค่านิยมและมาตรฐานความดีงามเรื่องเพศโดยชนชั้นไทย และการเดินข้ามเส้นความถูกต้องเรื่องเพศ รวมทั้งความกระวนกระวายอันเนื่องมากจากการตัดสินวิถีปฏิบัติทางเพศโดยมาตรฐานนั้นไปพร้อมกัน นอกจากนี้ยังได้คิดใคร่ครวญเกี่ยวกับความสัมพันธ์ที่ซับซ้อนระหว่างเพศวิถีกับมิติอื่น ๆ ของชีวิตทางสังคม โดยเฉพาะชนชั้นทางเศรษฐกิจ
นอกจากความเข้าใจและประเด็นใหม่ ๆ ที่ได้จากการทำงานวิจัยแล้ว ประสบการณ์จากการทำงานก็ทำให้ได้เห็นผลกระทบของเพศสภาพและตัวตนทางเพศต่อการทำงานวิจัยเพศวิถีที่ทำให้ต้องคิดต่ออยู่หลายประการ การศึกษาสื่อสังวาสที่ผู้คนเสพเพื่อสำรวจตรวจตราเรื่องเพศนอกกรอบและสนองความต้องการทางเพศในที่รโหฐานอย่างเปิดเผย กระตุ้นความอยากรู้อยากเห็นและความอึดอัดของคนที่ได้รู้ว่าทีมวิจัยนี้กำลังทำอะไรไปพร้อมกัน จึงไม่น่าแปลกที่จะมีคนคอยสอบถามติดตามความก้าวหน้าของการทำวิจัยอย่างที่ไม่เคยปรากฏในการทำงานประเด็นอื่น เช่นเจ้าหน้าที่ธนาคารแห่งหนึ่งที่มีสาขาบริเวณท่าพระจันทร์ที่ถามคนในทีมงานที่ทำหน้าที่เบิกจ่ายเงินค่าใช้จ่ายของโครงการอย่างสม่ำเสมอทุกครั้งที่มีการเบิกถอนเงินโครงการว่า ซื้อหนังสือได้มากน้อยแค่ไหนอย่างไรแล้ว รวมทั้งผู้คนจำนวนหนึ่งที่มาขอรับบริจาคหนังสือโป๊ตั้งแต่โครงการยังไม่สิ้นสุด แต่ไม่มีใครมาขอดูข้อมูลหรือเอกสารของโครงการประวัติศาสตร์เพศวิถีทั้งที่ก็ได้สะสมหนังสือที่ใช้ในการทำงานวิจัยมากมายเช่นเดียวกัน
ความที่คนทำวิจัยเป็นผู้หญิงชนชั้นกลางโดยมีตำแหน่งแห่งที่ว่าเป็นอาจารย์มหาวิทยาลัยมีผลต่อกระบวนการทำงานเป็นอย่างยิ่ง คนจำนวนหนึ่งเก็บอาการแปลกใจและขบขันไว้ไม่ค่อยได้เมื่อรู้ว่าผู้วิจัยศึกษาหนังสือโป๊ตลาดล่าง บางคนได้แสดงความเห็นอย่างอ้อมค้อมว่าประเด็นเช่นนี้ไม่น่าจะศึกษาโดยผู้หญิงชนชั้นกลาง เพราะผู้หญิงชนชั้นกลางไม่น่าจะรู้เรื่องและเข้าใจอะไรทำนองนี้ได้ และอาจจะทนต่อความหยาบที่ปรากฏในหนังสือโป๊ไม่ได้ การมองเช่นนี้ทำให้ทำให้ได้คิดถึงปฏิสัมพันธ์ระหว่างเพศสภาพและเรื่องเพศที่ไม่ได้มีผลต่อการรับรู้ของผู้อื่นเกี่ยวกับงานวิจัยเท่านั้น แต่ยังมีอิทธิพลต่อการตีความทำความเข้าใจแง่มุมต่าง ๆ ของหนังสือโป๊ของตัวผู้วิจัยเองด้วย เพศสภาพของผู้วิจัยกับการศึกษาเรื่องเพศจึงมีผลต่อกันและกันทั้งในขั้นตอนการวิจัยและการรับรู้เกี่ยวกับงานวิจัยของผู้อ่าน ที่ทั้งสองฝ่ายน่าจะได้ตระหนัก
การศึกษาหนังสือโป๊ทำให้ผู้วิจัยมีโอกาสคิดใคร่ครวญถึงตำแหน่งแห่งที่ของตนเองกับการทำงานวิจัยหลายครั้ง คนที่อ่านหนังสือโป๊จำนวนมากอาจจะข้ามเรื่องบางเรื่องที่ไม่ชอบ แต่ในการทำวิจัยที่ต้องอ่านทุกเรื่องทำให้ได้เห็นความหลากหลายของรูปแบบเรื่องเพศ หลายเรื่องอาจจะไม่ต้องรสนิยมของผู้วิจัยนัก และเป็นโอกาสในการตรวจสอบความอดทนอดกลั้นของตนเองและคนอื่น ในสังคมที่คนมีแนวโน้มจะปฏิเสธหรือเบียดขับรูปแบบเรื่องเพศที่ตนเองไม่ชอบหรือเข้าใจไม่ได้ ทั้งที่อะไรที่เข้าใจไม่ได้ไม่น่าจะเป็นเรื่องไม่ดีไปเสียทุกอย่าง
ประสบการณ์ของทีมงานวิจัยตั้งแต่ขั้นตอนของการซื้อหนังสือและการอ่านข้อมูลก็น่าสนใจและตื่นเต้นไปพร้อมกัน ส่วนหนึ่งได้ถูกนำเสนอในภาคผนวก โดยธนัย เกตวงกต เล่าถึงประสบการณ์ในการซื้อหนังสือจากแหล่งต่าง ๆ ทีมงานวิจัยนี้มีคณะที่ช่วยกันอ่านข้อมูลหลายคน ได้แก่ ธนัย เกตวงกต, ศนิพร ปิยพจนากร, สุชาติ เอกไพฑูรย์, วิรุฬ วิฑูรย์สฤษฏ์ศิลป์, ภูวิน บุณยะเวชชีวิน, และรักนิรันดร์ ชูสกุล เรื่องเล่าจากประสบการณ์ของทีมอ่านข้อมูลหลายเรื่องเกี่ยวข้องกับการปิดบังคนในบ้าน เพราะการอ่านหนังสือโป๊เป็น “งาน” เป็นเรื่องที่เข้าใจได้ยาก แต่ละคนก็ต้องหาทางจัดการสถานการณ์เฉพาะของตนเองไป วิธีที่น่าสนใจของคนหนึ่งคือ อ่านและจดโน๊ตในบริเวณที่เปิดเผยที่สุดของบ้านที่ทุกคนมองเห็นได้ คนในครอบครัวจะได้ไม่เข้ามาสอดส่องเพราะเข้าใจว่าการทำงานในที่แจ้งและกล้าเปิดเผยเต็มที่เช่นนี้ต้องไม่เกี่ยวกับอะไรที่ไม่เหมาะสมอย่างแน่นอน
การปกปิดและเปิดเผยไปพร้อมกันที่ได้เห็นจากการทำงานวิจัยนี้น่าจะสะท้อนที่ทางของเรื่องเพศและเพศวิถีในสังคมไทย
